ਵੈਨਕੁਵਰ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਗਾਰਡੀਅਨ ਵਿਚ ਮੈਂ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਬਾਰੇ ਇਸ਼ਿਤਿਹਾਰ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਵਰਗੇ ਬਦ-ਇਖਲਾਕੀ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵਿਚ ਬਕਾਇਦਾ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਦੀਆਂ ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਸਨ। ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ‘ਖ਼ਾਲਸਾ-ਨਿਊਜ਼’ ਵਿਚ ਵੀ ਇੱਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਲੱਗਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਵਲੋਂ ਅਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਛੱਡ ਚੁੱਕੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਬਾਪ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਦੀਆਂ ‘ਪੈਲਾਂ’ ਦੀਆਂ ਦੁਹਾਈਆਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵੈਨਕੁਵਰ ਤੋਂ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਅਪਣੇ ਏਸ ‘ਹੀਰ-ਰਾਂਝੇ’ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ‘ਪਰਸਨਲ-ਲਾਈਫ’ ਦੱਸ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੱਖੀਂ ਘੱਟਾ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆਂ ਇੰਨੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਕਿ ‘ਪਰਸਨਲ’ ਬੰਦੇ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਹੁੰਦਾ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਉਹ ‘ਪਰਸਨਲ’ ਹੀ ਵਿਚਰਦਾ ਹੋਵੇ। ‘ਪਬਲਿਕ ਲਾਈਫ’ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ‘ਪਰਸਨਲ’ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।

ਪਰ ਕਸੂਰ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਜਾਂ ਅਜਿਹੇ ਇਖਲਾਕੋਂ ਗਿਰੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮੇਰੀ ਕੌਮ ਵਿਚ ਹੀ ਇੰਨੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਕਿ ਉਹ ਸਿਰੇ ਦੇ ਮੁਸ਼ਟੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਤੇ ਜਾਂ ਜ਼ੁਬਾਨਾਂ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਬੈਠੀ ਹੈ ਕਿ ‘ਸਾਨੂੰ ਕੀ’! ਉਸਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿਚ ਆ ਚੁੱਕਾ ਨਿਘਾਰ ਵੀ ਹੈ।

ਸਾਰੇ ਭਵੇਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਸੋਚ, ਕੋਠੇ ਉਪਰ ਬੈਠੀ ਰੰਡੀ ਵਰਗੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਤੇ ਕੇਵਲ ਪੈਸਾ ਚਾਹੀਦਾ ਗਾਹਕ ਭਾਂਵੇ ਖੁਰਕ-ਖਾਧਾ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਕਿ ‘ਮਾਰਕਿਟ’ ਕਿਸ ਦੀ ਹੈ। ਮਾਰਕਿਟ ਭਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਘੜੀ ਗਈ ਕਹਾਣੀ ਵਾਲੇ ਲੋਟੇ ਦੀ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪਿਹੋਵੇ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਢੱਡਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ।

ਗੱਲ ਇਹ ਨਹੀ ਕਿ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਜਿਥੇ ਅੱਡੀਆਂ ਚੁੱਕ-ਚੁੱਕ ਕ੍ਹਿਲ ਰਿਹੈ ਉਥੇ ਦੇ ‘ਖਾਲਿਸਤਾਨੀਆਂ’ ਨੂੰ ਓਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਮੇਰੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੈਂ ਹੋਵਾਂਗਾ ਬੰਦੇ ਵੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ੳਹੋ-ਜਿਹੇ ਹੀ ਚੰਗੇ ਲੱਗਣਗੇ। ਹੁਣ ਦੱਸੋ ਸੋਫੀ ਬੰਦਾ ਸ਼ਰਾਬੀ ਨੇੜੇ ਕਿਵੇਂ ਬੈਠੇਗਾ। ਜੂਏਬਾਜ਼ ਨਾਲ ਚੰਗੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਿਵੇਂ ਨਿੱਭ ਸਕਦੀ। ਨਿੱਭ ਸਕਦੀ? ਸਾਬਕਾ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਬੱਅਸ ਇੰਨਾਂ ਹੀ ਕਾਫੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਹੇਤੇ ਪਿਹੋਵੇ ਵਰਗੇ ਬਲਾਤਕਾਰੀ ਰਹੇ ਨੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰੀਸਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਢੱਡਰੀ ਵਰਗੇ ਛੋਕਰੇ ਰਹੇ ਨੇ। ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਵਰਗੇ ਇਖਲਾਕਹੀਣ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਹੇਤੇ ਹਨ, ਤੇ ਨੇ ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ ਨਾਲ ਸਾਬਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਰੰਧਾਵਾ ਵਰਗੇ ਹਨ।

ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਬਾਰੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਯਾਰਾਂ-ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅਪਣੀ ਰੁਚੀ ਤੋਂ ਉਲਟ ਅਪਣਾ ਮਿੱਤਰ ਚੁਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਤੁਹਾਡੇ ਮਿੱਤਰ, ਤੁਹਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮਿੱਤਰ ਤਾਂ ਕੀ, ਅਪਣੇ ਸੱਕੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਜਾਵੋਂਗੇ, ਜੇ ਮਾੜਾ-ਮੋਟ ਬੰਦਾ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਜਿਉਂਦਾ ਹੋਵੇ।

ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਜਾਂ ਪਿਹੋਵੇ ਵਰਗਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿ ਚੁੱਕੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀਆਂ ਦੀ ਭਾਈਬੰਦੀ, ਇਹ ਦੱਸਦੀ ਕਿ ਮੇਰੀ ਕੌਮ ਇੰਨੇ ਬੰਦੇ ਮਰਵਾ ਕੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲੱਗ ਸਕੀ। ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ. ਦਾ ਚਹੇਤਾ ਹੋਵੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਲਿਸਤਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ। ਇਹ ਆਪ ਕਿਸ ਦੇ ਚਹੇਤੇ ਹਨ ਕਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ?

ਦੇਖੋ ਇਸ ਭੇਖੀ, ਸੰਘ ਪਾੜੂ ਢਾਡੀ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ