Share on Facebook | ||
ੴਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ - ਇਕ ਅਦੁੱਤੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼
ਕਿਸ਼ਤ ਪਹਿਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਤਾਂ ਅੱਸੀ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਅਨੰਦਪੁਰ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਕਈ ਆਖਣਗੇ, ਇਹ ਕਿਹੜੀ ਇਤਨੀ ਹੈਰਾਨਗੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਅੱਜ ਕੱਲ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡੇ ਇਕੱਠ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਕਈ ਪਖੰਡੀ ਸਾਧਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਇਕੱਠ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਰਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀ ਸਦੀ ਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਨਾ ਤਾਂ ਸੱਦੇ ਪੱਤਰ ਭੇਜਣ ਦੇ ਸਾਧਨ ਇਤਨੇ ਵਿਕਸਤ ਸਨ, ਨਾ ਅੱਜ ਵਰਗਾ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ, ਨਾ ਰੇਡਿਓ, ਨਾ ਟੈਲੀਫੋਨ, ਨਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜੇ ਜਾ ਸਕਣ ਜਾਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਣ ਜਾਣ ਦੇ ਸਾਧਨ ਅੱਜ ਵਰਗੇ ਵਿਕਸਿਤ ਸਨ, ਨਾ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ, ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ, ਨਾ ਬੱਸਾਂ, ਨਾ ਮੋਟਰ ਕਾਰਾਂ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਅਣਹੋਂਦ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਤਨੇ ਵੱਡੇ ਇਕੱਠ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਿਤਨਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸਤਿਗੁਰੂ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਤਨੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਭਾਵਨਾ ਕਿਤਨੀ ਪ੍ਰਬਲ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਸੱਭ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉਹ ਕਰਿਸ਼ਮਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦਿਨ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਵਾਪਰਿਆ। ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਤਲਵਾਰ ਤੋਂ ਸਦਾ ਤਰਾਸਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਤਲਵਾਰ ਮਿਆਨ ‘ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਈ ਹੈ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਕੰਬ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਕੋਈ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਵਰਤੇਗਾ ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇਕ ਅਚੰਭਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੇ ਨੰਗੀ ਤਲਵਾਰ ਕੱਢ ਕੇ ਇਕ ਸੀਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਤੇ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਭਾਈ ਦਇਆ ਰਾਮ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸੀਸ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਤੰਬੂ ਅੰਦਰੋਂ ਲਹੂ ਨਾਲ ਭਿੱਜੀ ਹੋਈ ਤਲਵਾਰ ਲੈਕੇ ਬਾਹਰ ਆਏ ਤੇ ਇਕ ਹੋਰ ਸੀਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਦੇ ਗੁਰੂ ਉਤੇ ਪੂਰਨ ਨਿਸਚੇ ਦਾ ਸਿੱਖਰ ਹੈ ਕਿ ਤਲਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਰਦੀਆਂ ਤਾਜ਼ਾ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਵੇਖ ਕੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਦਾ ਚਿੱਤ ਨਹੀਂ ਡੋਲਿਆ। ਝੱਟ ਹੀ ਭਾਈ ਧਰਮ ਚੰਦ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸੀਸ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਪੰਜ ਵਾਰੀ ਸੀਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਵਾਰੀ ਹੀ ਸੀਸ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਗਏ। ਜਿਸ ਤਲਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਦਾ ਮੌਤ ਹੀ ਵੇਖੀ ਸੀ, ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਜ਼ਰ ਆਈ ਅਤੇ ਸੱਚ ਹੋਇਆ ਵੀ ਇਹੀ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਂ ਨੂੰ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੇ ਇਕ ਨਵੇਂ ਪੰਥਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਾਂਧੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਬਾਣਾ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤਾ, ਉੱਥੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਕ ਗੁਰਮਤਿ ਰਹਿਤ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਾਈ। ਦੁਨੀਆਵੀ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆਂ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸਾਰਾ ਵਰਤਾਰਾ ਬਹੁਤ ਅਦਭੁਤ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਚਾਨਣ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਵਾਚਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੇ ਤਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਮਾਰਗ ਤੇ ਚਲਣ ਦੇ ਜਗਿਆਸੂਆਂ ਵਾਸਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਤ ਹੀ ਇਹ ਰੱਖੀ ਸੀ: “ਜਉ ਤਉ ਪ੍ਰੇਮ ਖੇਲਣ ਕਾ ਚਾਉ ॥ ਸਿਰੁ ਧਰਿ ਤਲੀ ਗਲੀ ਮੇਰੀ ਆਉ ॥ ਇਤੁ ਮਾਰਗਿ ਪੈਰੁ ਧਰੀਜੈ ॥ ਸਿਰੁ ਦੀਜੈ ਕਾਣਿ ਨ ਕੀਜੈ ॥20॥” (ਪੰਨਾ 1412) ਹੇ ਭਾਈ ! ਜੇ ਤੈਨੂੰ (ਪ੍ਰਭੂ-ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ) ਖੇਡ ਖੇਡਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਹੈ, ਤਾਂ (ਆਪਣਾ) ਸਿਰ ਤਲੀ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਮੇਰੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਆ (ਲੋਕ-ਲਾਜ ਛੱਡ ਕੇ ਹਉਮੈ ਦੂਰ ਕਰ ਕੇ ਆ) । (ਪ੍ਰਭੂ-ਪ੍ਰੀਤ ਦੇ) ਇਸ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ (ਤਦੋਂ ਹੀ) ਪੈਰ ਧਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ (ਜਦੋਂ) ਸਿਰ ਭੇਟਾ ਕੀਤਾ ਜਾਏ, ਪਰ ਕੋਈ ਝਿਜਕ ਨਾਹ ਕੀਤੀ ਜਾਏ (ਜਦੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਝਿਜਕ ਦੇ ਲੋਕ-ਲਾਜ ਅਤੇ ਹਉਮੈ ਛੱਡੀ ਜਾਏ) ।20। ਇਹ ਜੀਵਨ ਅਵਸਥਾ ਕੋਈ ਇਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨੇ ਨੰਗੀ ਤਲਵਾਰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜ ਕੇ ਸੀਸ ਮੰਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨੇ ਉਠ ਕੇ ਸੀਸ ਭੇਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਗੁਲਾਮ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਵਾਲੇ ਮਹੌਲ ਵਿੱਚ ਪਲੇ, ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਤਿ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ, ਸ਼ਰੀਰ ਦੇ ਨਾਲ ਆਤਮਕ ਤੌਰ ਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਵੱਡੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ, ਦੋ ਸੌ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵਧ ਸਮਾਂ ਲੱਗਾ ਸੀ। ਇਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਕਰਿਸ਼ਮਾ ਸੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਗੁਣ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵੱਸ ਜਾਣ ਦਾ ਸਾਕਸ਼ਾਤ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ, ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰ ਦੀ ਸਹਜ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪੁਜ ਚੁੱਕੇ ਸਿੱਖ ਦਾ ਸਹਜ ਵਰਤਾਰਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣਾ ਸੀਸ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਪੱਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਪਿਆ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੇ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਵਲੋਂ ਇਕ ਪੂਰਨ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਘਾੜਨਾ ਦੇ ਅਰੰਭੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਪਰਖ ਕੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਦੇ ਕੇ ਇਕ ਕੌਮੀ ਨੇਮ(ਧਸਿਚਪਿਲਨਿ) ਵਿੱਚ ਚਲਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਿੱਖ ਭਾਈ ਚਾਰੇ ਨੂੰ ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਦੁਆਰਾ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਗਿਆਨ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰੀ ਜੀਵਨ ਵਾਲੀ, ਵਿਲੱਖਣ ਕੌਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਤੱਤਸਾਰ ਕਢੀਏ ਤਾਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖ ਦੇ ਇਹ ਪ੍ਰਣ ਕਰਨ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਕੌਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿੱਚਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਪਹਿਰਾ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਪਹਿਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰੇਗਾ। ਪਿਛਲੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਨੂੰ ਇਕ ਜਾਦੂਈ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਯੋਗਦਾਨ ਸਾਡੇ ਕਵੀ ਸਜਣਾਂ ਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਾਕ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਰਹਿੰਦੀ ਖੁਹੰਦੀ ਕਸਰ ਢਾਡੀਆਂ, ਰਾਗੀਆਂ, ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕੇਵਲ ਸਟੇਜ ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਮਾਇਆ ਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹੀ ਸੁਆਦਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਟੇਜ ਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੇਬ ਦਾ ਵਜ਼ਨ ਕੁਝ ਹੌਲਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ, ਬਾਕੀ ਦਾ ਬੇੜਾ ਪਖੰਡੀ ਬਾਬਿਆਂ, ਡੇਰਿਆਂ ਨੇ ਡੋਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਂ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀ ਹੀ ਕਰਿਸ਼ਮਿਆਂ ਅਤੇ ਚਮਤਕਾਰਾਂ ਤੇ ਚਲਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੇਵਲ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਲਾਹੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਹੀ ਜਾਦੂ ਦੀ ਪਟਾਰੀ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤੀ ਕੌਮ ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਛਕਣ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰਲਿਆਂ ਨੇ ਛੱਕਿਆਂ ਵੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਇਕ ਤਾਂ ਉਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਪਾਹੁਲ ਛਕਣਾ ਪੇਸ਼ੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ, ਸੇਵਾਦਾਰ, ਰਾਗੀ, ਢਾਡੀ, ਪਾਠੀ ਆਦਿ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਵਨਾ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਲਈ, ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੀ ਪੇਸ਼ੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਪਾਨਾਂ, ਘਰ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਕਿੱਲੀਆਂ ਤੇ ਹੀ ਟੰਗੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਕੇਵਲ ਵਿਖਾਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਹੀ ਪਾਉਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਕੋਈ ਘਰ ਮਿਲਣ ਆ ਜਾਵੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਐਸੇ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਛਕੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ, ਕੇਵਲ ਵਿਖਾਵੇ ਵਾਸਤੇ ਹੀ ਕਿਰਪਾਨਾਂ ਪਾਈ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਦੂਸਰੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਉਹ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਨੂੰ ਇਕ ਪਵਿੱਤਰ, ਜਾਦੂਈ ਜਾਂ ਕਰਾਮਾਤੀ ਪਾਣੀ ਸਮਝ ਕੇ ਛੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤਾਤ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾ ਤਾਂ ਭਰਪੂਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਭਾਵਨਾ ਗਿਆਨ ਵਿਹੂਣੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਪਾਹੁਲ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਨੰਦ ਨਹੀਂ ਮਾਣ ਸਕੇ, ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਡੇਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਤੇ ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦਰਗਾਹਾਂ, ਅਨਮਤੀ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਧਰਮ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਅਣਮਤੀ ਪਖੰਡੀ ਸਾਧਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਡੇਰਿਆਂ ਤੇ ਭਟਕਦੇ ਵੀ ਅਕਸਰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਹੁਲ ਛਕਣ ਦੇ ਭਾਵ ਜਾਂ ਉਦੇਸ਼ ਦਾ ਸ਼ਾਇਦ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਇਹ ਪਾਹੁਲ ਕਿਸ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ, ਇਸੇ ਵਾਸਤੇ ਬਹੁਤੇ ਅਕਸਰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਫਲਾਣੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ, ਫਲਾਣੀ ਟਕਸਾਲ ਦਾ, ਜਥੇ ਦਾ ਜਾਂ ਡੇਰੇ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਥੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਨਿਜ਼ੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਗੱਲ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਭੱਠੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ਬਰ ਖਿਲਾਫ ਅਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਣ ਵਲੋਂ ਇਕ ਰੈਲੀ ਗਵਰਨਰ ਦੇ ਘਰ ਨੇੜੇ ਰੱਖੀ। ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਮੈਂ ਉਸ ਰੈਲੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਿਹਾ ਸਾਂ, ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਸਿੱਖ ਵੀਰ ਜਿਸ ਨੇ ਉਪਰੋਂ ਕਿਰਪਾਨ ਪਾਈ ਹੋਈ ਸੀ, ਮੈਨੂੰ ਪੈਦਲ ਤੁਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਨਜ਼ਰ ਪਿਆ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਉਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੋਕ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਵੀਰ ਜੀ ਕਿਧਰ ਜਾਣਾ ਹੈ?” ਇਹ ਹੈ ਸਾਡਾ ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਛੱਕਣਾ। ਅੱਜ ਜਿਹੜੇ ਸਿੱਖ ਪਾਹੁਲ ਛੱਕ
ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਕਰਮ ਕਾਂਡ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਹੀ ਛੱਕ ਰਹੇ ਹਨ,
ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਕਿ ਪਾਹੁਲ ਛੱਕਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਕਰਮ ਧੋਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਉਹ ਗੁਰੂ ਦੇ
ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਾਸਤੇ ਸਵਰਗਾਂ ਦੇ ਰਸਤੇ ਖੁਲ੍ਹ ਜਾਣਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ
ਅਗਲੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਕੁੱਲਾਂ ਤਰ ਜਾਣਗੀਆਂ ਆਦਿ..। ਬਿਲਕੁਲ ਉਂਝ ਜਿਵੇਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ
ਲੋਕ ਹਰਿਦੁਆਰ, ਕਾਂਸ਼ੀ ਆਦਿ ਤੀਰਥਾਂ ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ
ਪਾਪ ਕਰਮ ਧੋਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਹੇ ਭਾਈ ! (ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਕਾਮਾਦਿਕ) ਪੰਜਾਂ ਦੇ ਵੱਸ ਵਿਚ (ਰਹਿ ਕੇ) ਪਾਪ
ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, (ਫਿਰ ਕਿਸੇ) ਤੀਰਥ ਉੱਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਕੇ ਆਖਦੇ ਹਨ (ਕਿ ਸਾਡੇ) ਸਾਰੇ (ਪਾਪ) ਲਹਿ
ਗਏ ਹਨ, (ਤੇ) ਝਾਕਾ ਲਾਹ ਕੇ ਮੁੜ ਮੁੜ (ਉਹੀ ਪਾਪ) ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਤੀਰਥ-ਇਸ਼ਨਾਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ
ਜਮਰਾਜ ਤੋਂ ਬਚਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਉਹ ਤਾਂ ਕੀਤੇ) ਪਾਪਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਜਮਰਾਜ ਦੇ ਦੇਸ ਵਿਚ
ਅਪੜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।2। ਸਮਾਜਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅੱਜ ਨਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤੇ ਪਾਹੁਲ ਛੱਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਿਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੈ, ਨਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ। ਕੌਮੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਅੱਜ ਕੁਝ ਗਾਤਰਿਆਂ ਵਾਲੇ ਹੀ ਪੰਥ ਦੋਖੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਏਜੰਟ ਬਣ ਕੇ, ਕੌਮ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਕੌਮ ਖਾਨਾਜੰਗੀ ਦੇ ਮੁਹਾਨੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਹੁਲ ਛੱਕਣ ਵਾਲੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਦਾ ਜੋ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਹੈ ਬਲਕਿ ਅੱਜ ਕੱਲ ਤਾਂ ਲੋਕ ਕ੍ਰਿਪਾਨਧਾਰੀ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੱਕ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਲੋਕੀ ਪਾਹੁਲ ਛਕਣ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਧੀ ਵਿਆਹੁਣ ਤੋਂ ਡਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ? ਕਿਥੇ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਹੈ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਇਸ ਅਦੁੱਤੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ? ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਦੇ ਵਿਧੀ
ਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦੀ ਕੁੱਝ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਾਂਗੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ
ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਕਮੀਆਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਧਾਈ ਕਰਕੇ, ਜਿਥੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਣਾਂ
ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਸਕੀਏ, ਉਥੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਇਸ ਅਦੁੱਤੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਮਾਨ ਸਤਿਕਾਰ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਇਹ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਕਿ ਕੋਈ ਐਸਾ ਜਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੀਣ ਨਾਲ ਜੀਵ ਸਦਾ ਲਈ ਅਮਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਉਸ ਕਿਆਸੇ ਹੋਏ ਜਲ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਜਲ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਰਿੜਕਣ ਦੇ ਹਾਸਮਈ ਮਿਥਿਆਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਰਗੱਟ ਹੋਣਾ ਦਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਉਸ ਜਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰ ਦਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਉਥੇ ਇੱਕ ਕਾਂ ਮਿਲ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲੇ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀ ਲਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਨਿਰਬਲ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਕਸ਼ਟ ਭੋਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀ ਕੇ ਅਮਰ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਨ, ਮੌਤ ਤਾਂ ਹੁਣ ਕਦੇ ਆਉਣੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ। ਜੇ ਕੋਈ ਐਸਾ ਕਾਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਤਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਜਿਊਂਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀ ਕੇ ਅਮਰ ਜੋ ਹੋ ਗਿਆ। ਫੇਰ ਤਾਂ ਕਦੋਂ ਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਮਿਲ ਚੁਕਾ ਹੁੰਦਾ, ਆਖਿਰ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਦੁਰਲਭ ਵਸਤੂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਆਮ ਜੀਵ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਪਹਾੜ ਦੀ ਚੋਟੀ ਤੇ ਜਾ ਲੁਕਦਾ, ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਭ ਹੀ ਲੈਣਾ ਸੀ। ਜਿਹੜੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਜਾਂ ਬਰਫ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਪੂਜਣ ਵਾਸਤੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਧਰਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਉੱਚੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਲਾਇਨਾਂ ਲਾ ਕੇ ਦੌੜੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ਜੀਵਤ ਮੁਜੱਸਮੇ ਨੂੰ ਕਿਥੋਂ ਛੱਡਣਾ ਸੀ? ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਤੇ ਵੱਡਾ ਉਪਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਭਰਮਜਾਲ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਯਕੀਨੀ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਬੇਅੰਤ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਚਾਈ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ: “ਸਭਨਾ ਮਰਣਾ ਆਇਆ ਵੇਛੋੜਾ ਸਭਨਾਹ ॥” {
ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ 1, ਪੰਨਾ 595} “ਰਹਣੁ ਨ ਪਾਵਹਿ ਸੁਰਿ ਨਰ ਦੇਵਾ ॥ ਊਠਿ ਸਿਧਾਰੇ
ਕਰਿ ਮੁਨਿ ਜਨ ਸੇਵਾ ॥1॥” {ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ 5, ਪੰਨਾ 740} “ਜੋ ਉਪਜਿਓ ਸੋ ਬਿਨਸਿ ਹੈ ਪਰੋ ਆਜੁ ਕੈ ਕਾਲਿ ॥”
(ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ 9, ਪੰਨਾ 1429) ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਐਸੇ ਜਲ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੀਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਜੀਵ ਅਮਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਕ ਭਰਮ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਹਾਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਉਹ ਆਤਮਕ ਮੌਤ, ਜੋ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਰੋਜ਼ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਮਰਦਾ ਹੈ, ਮੌਤ ਦਾ ਡੱਰ ਜਿਸ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਸਦਾ ਸਹਿਮਿਆਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਵਾਸਤੇ ਸਾਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਖਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੈ, ‘ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ’ ਅਤੇ ਇਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਤਿ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨਾ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਪਾਵਨ ਬਚਨ ਹਨ: “ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹੈ ਮੇਰੀ ਜਿੰਦੁੜੀਏ
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਗੁਰਮਤਿ ਪਾਏ ਰਾਮ॥” {ਰਾਗੁ ਬਿਹਾਗੜਾ ਮਹਲਾ 4, ਪੰਨਾ 538} ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰੋਂ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ, ਇਹ ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਗੁਰੂ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਗੁਣ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰਨ ਕਰੀ ਜਾਵੇਂਗਾ, ਇਹ ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਜਾਵੇਗਾ: “ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਜੈ ਅੰਤਰੁ ਭੀਜੈ ਸਾਚ ਸਬਦਿ
ਬੀਚਾਰੀ ॥ ਅੰਤਰਿ ਖੂਹਟਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਿ ਭਰਿਆ ਸਬਦੇ ਕਾਢਿ ਪੀਐ ਪਨਿਹਾਰੀ॥” {ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ
3, ਪੰਨਾ 570} ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ‘ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ’ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਹੀ ਸੰਗਯਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ: “ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਸਤਿਗੁਰ ਪੂਰੇ ਕੀ, ਜਿਸੁ
ਕਿਰਪਾਲੁ ਹੋਵੈ ਤਿਸੁ ਰਿਦੈ ਵਸੇਹਾ॥” {ਮਃ 5, ਪੰਨਾ 960} “ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲਾ ਸਚੁ ਨਾਉ, ਵਡਿਆਈ ਵੀਚਾਰੁ॥”(ਜਪੁ-
ਪੰਨਾ 1) ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਨੂੰ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਨਾਂ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਪ੍ਰਚਲਤ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਾਉਣਾ ਤਾਂ ਔਖਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਬਹੁਤੇ ਵੀਰ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਹਾਂ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਭਾਵੇਂ ਕਹਿ ਲੈਣ, ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਤਾਂ ਵਿਰਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪਤਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਤਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਾਹੁਲ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲੇ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਭਾਵਕ ਉਪਜ ਹੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੇ ਪੁਰਾਤਨ ਰਹਿਤਨਾਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ ਪਾਹੁਲ ਆਇਆ ਹੈ: ਪ੍ਰਥਮ ਰਹਿਤ ਯਹਿ ਜਾਨ, ਖੰਡੇ ਕੀ ਪਾਹੁਲ ਛਕੇ।
ਸੋਈ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਅਵਰ ਨ ਪਾਹੁਲ ਜੋ ਲਏ। {ਰਹਿਤਨਾਮਾ ਭਾ. ਦੇਸਾ ਸਿੰਘ} ਧਰੇ ਕੇਸ ਪਾਹੁਲ ਬਿਨਾਂ, ਭੇਖੀ ਮੂੜਾ ਸਿੱਖ।
ਮੇਰਾ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾਹਿ ਤਿਹ, ਪਾਪੀ ਤਿਆਗੇ ਭਿਖ। ਗੁਰੂ ਕਾ ਸਿੱਖ ਪਾਹੁਲ ਲਏ, ਜੂੜੇ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋਏ ਤੋੜੀ। ਭਾਵ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਦੇ ਕੇਸ ਜੂੜੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਝਣ ਦੇ ਕਾਬਲ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਹੁਲ ਛੱਕ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਜਾਪੇ ਕਿ ਗੱਲ ਇਤਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਖਾਸ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਉਂਝ ਵੀ ਕੌਮ ਦੇ ਇਤਨੇ ਸਿਆਣੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਨਾਂ ਵਰਤਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਵਰਤ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਤਨਾ ਕਿਉਂ ਖਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹਾਂ? ਮੈਂ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਇਤਨਾ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਂ ਕਾਰਨ, ਸਾਡੇ ਕਈ ਪਰਚਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਡੇਰਿਆਂ ਨੇ ਪਾਹੁਲ ਨੂੰ ਇਕ ਚਮਤਕਾਰ ਅਤੇ ਕਰਿਸ਼ਮੇਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਾਦੂਈ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਵੀ ਇਹੀ ਸਮਝ ਕੇ ਛੱਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕੋਈ ਕਰਿਸ਼ਮਿਆਂ ਵਾਲਾ ਜਾਦੂਈ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਪਾਹੁਲ ਛਕਣਾ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਲ ਇਕ ਪ੍ਰਣ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿਗੁਰੂ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਬਾਕੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਬਾਕੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬਤੀਤ ਕਰਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਜੋ ਕਕਾਰ ਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਸਾ ਕੇ, ਜੋ ਰਹਿਤ ਮੈਨੂੰ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਉਸ ਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਪਹਿਰਾ ਦੇਵਾਂਗਾ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਮੋਲਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਂਦਾ ਹੋਇਆ, ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਜਿੰਦ ਵੀ ਕੌਮ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਿਆਂਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਹ ਪ੍ਰਣ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਸੋਧ ਲਈਏ ਤਾਂ ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਾਡੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਵੱਸ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਬਣ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਚਲਦਾ... ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, (ਮੁੱਖ ਸੇਵਾਦਾਰ) |
|
|
Disclaimer: Khalsanews.org does not necessarily endorse the views and opinions voiced in the news / articles / audios / videos or any other contents published on www.khalsanews.org and cannot be held responsible for their views. Read full details.... |